Nhiệt độ cơ thể đo khả năng tạo ra và thoát nhiệt của cơ thể, nhưng do một số yếu tố dẫn đến chứng bị nóng trong người. Thông thường, vùng dưới đồi và hệ thống thần kinh tự trị của bạn giữ cho cơ thể bạn được cân bằng nhiệt so với môi trường bên ngoài. Tuy nhiên, có những lúc cơ thể của bạn bị phát nóng từ bên trong, tình trạng này được gọi là bị nóng trong người. Nóng trong người có thể do nhiệt độ môi trường quá cao, một số loại thực phẩm hoặc các yếu tố khác. Dân gian có các bài thuốc thanh nhiệt cơ thể rất hiệu quả lại rất đơn giản để các bạn tham khảo.
Chứng nóng trong người
Theo y học cổ truyền, chứng hỏa là khí nóng trong người phát ra. Nguyên nhân chủ yếu do vốn chân âm hư, ăn uống không phù hợp; hoặc do tình chí tức giận thái quá, có liên quan thời tiết nắng nóng khiến hỏa bốc lên. Chứng bốc hỏa rất hay gặp ở người có tuổi, phụ nữ thời kỳ tiền mãn kinh. Theo Hải Thượng Lãn Ông, chữa hỏa phải dùng cách “tòng trị”; nương theo tính của hỏa để dẫn nó về chỗ cũ, thường gọi là “dẫn hỏa quy nguyên”. Sau đây là một số bài thuốc có công năng chữa chứng hỏa theo các thể thường gặp.
Bài thuốc Thể can vị hỏa
Người bệnh biểu hiện bốc hỏa lên đầu và vượt ra ngoài như nóng; thường đau nóng đỉnh đầu, mặt đỏ, miệng khô khát… Phép trị là thanh can, mát vị giáng hỏa, giải nhiệt tà… Dùng bài Tả vị can hỏa thang: cát căn 120g, nhân sâm 40g, thăng ma 12g, thanh hao 12g, hoàng kỳ 12g, cam thảo 6g. Sắc uống. Công dụng: thanh hỏa dưỡng âm, giáng hỏa, ích nguyên khí… Trị các chứng hỏa hay đau đầu miệng khô khát, mặt đỏ, ra nhiều mồ hôi, đầu nóng, tiểu vàng, táo bón…
Bài thuốc Thể phế hỏa
Người bệnh biểu hiện miệng khô khát, họng như có lửa đốt; hay bị ho khan đàm vàng… Phép trị là thanh phế thanh vị dưỡng âm, ích khí sinh huyết, giáng hỏa… Dùng bài Tả phế vị hỏa thanh vị thang: sinh địa 20g, nhân sâm 20g, trúc diệp 20g, cúc hoa 16g, đơn bì 16g, bạch giới tử 12g, trần bì 12g, mạch môn 20g. Sắc uống. Công dụng: thanh phế, mát vị dưỡng âm, giáng hỏa… Trị các chứng hỏa miệng khô khát như có lửa đốt ở họng; ăn mau đói, táo bón, người nóng ra nhiều mồ hôi…
Bài thuốc Thể thận hỏa
Biểu hiện nóng vùng thắt lưng và hai bàn chân, nước tiểu vàng… Phép trị là thanh thấp nhiệt, dưỡng âm, thông ứ. Dùng bài Tri bá địa hoàng hoàn: thục địa 32g, hoài sơn 18g, đơn bì 18g, sơn thù 12g, phục linh 12g, trạch tả 14g, sa tiền tử 10g, tri mẫu 12g, hoàng bá 12g. Sắc uống. Công dụng: tư âm giáng hỏa thanh thấp nhiệt.
Bài thuốc Thể hư hỏa
Người bệnh biểu hiện hay bốc nóng lên đầu mặt, miệng khô khát, táo bón… Phép trị là bổ âm thanh hỏa. Dùng bài Lục vị hoàn gia giảm: thục địa 24g, hoài sơn 12g, sơn thù du 12g, đơn bì 9g, trạch tả 9g, phục linh 9g. Gia: ngưu tất 12g, mạch môn 12g, ngũ vị tử 8g. Các vị tán mịn, luyện mật làm hoàn, ngày uống 8-12g; uống với nước sôi để nguội hoặc nước muối nhạt. Người xưa có câu “Lão nhi bất ly lục vị”; hàm ý khi điều trị cho người già và trẻ em cần quan tâm đến dưỡng âm, nếu âm huyết đầy đủ thì hỏa tự lui, người khỏe ít bệnh tật.
Chế độ ăn uống
Người bị nóng trong cần có có chế độ ăn hợp lý như:
- Tăng cường ăn các loại rau củ có tính thanh nhiệt giải độc như dưa chuột, rau má, diếp cá, mướp đắng, bí đao… nhờ đó đẩy lùi được tình trạng nóng trong người.
- Tăng cường ăn các loại trái cây như cam, bưởi, đu đủ, nước dừa, chanh leo, và bổ sung các loại vitamin… những loại này không chỉ có tác dụng giải khát mà còn làm mát cơ thể.
- Cách trị nóng trong đơn giản và hiệu quả nhất là tạo thói quen uống đủ 2 lít nước mỗi ngày để cơ thể có dung môi hòa tan nhiều chất, đồng thời thanh lọc, tiêu độc.
- Bên cạnh đó nên mặc những trang phục thoải mái, rộng rãi, thấm hút mồ hôi. Thiết kế nhà cửa thoáng mát, đặt cây cảnh trong nhà. Tập luyện thể dục thường xuyên, nghỉ ngơi và thư giãn vừa đủ.
- Người bị nóng trong cần kiêng đồ ăn cay nóng, hạn chế đồ ăn dầu mỡ, không uống các loại chất kích thích như cà phê, trà, nước tăng lực, hút thuốc lá để hạn chế chất độc vào gan.
- Tránh căng thẳng, giảm thiểu áp lực, ngủ đủ giấc, không thức khuya…để tránh tình trạng nội nhiệt nghiêm trọng hơn.