Với sự phát triển của khoa học, việc chăm sóc dinh dưỡng trẻ em ngày càng có nhiều nguyên tắc sao cho hiệu quả và phù hợp với chế độ ăn cho trẻ theo độ tuổi. Trong năm đầu đời, bé sẽ trải qua nhiều giai đoạn dinh dưỡng khác nhau: từ sơ sinh đến 4 tháng, từ 4-6 tháng, từ 6-8 tháng, từ 8-12 tháng. Với từng giai đoạn phát triển của bé từ sơ sinh đến 12 tháng, bạn có thể tham khảo hướng dẫn sau đây để biết nên cho bé ăn gì và ăn bao nhiêu. Nếu bé ăn nhiều hơn hoặc ít hơn số lượng đã liệt kê, không cần phải lo lắng vì thông tin chỉ là hướng dẫn cơ bản để tham khảo.
Chăm sóc cho trẻ từ 0 – 6 tháng
Trong 6 tháng đầu đời, việc chăm sóc cho trẻ không cần bất kỳ chất dinh dưỡng nào khác ngoài sữa mẹ hoặc sữa công thức hay sự kết hợp của cả hai. Nhu cầu dinh dưỡng của trẻ sơ sinh được đáp ứng tốt nhất bởi người mẹ. Sữa mẹ giúp xây dựng khả năng miễn dịch của trẻ sơ sinh. Một trẻ sơ sinh cần được cho bú từ 8-12 lần mỗi ngày hoặc tùy theo nhu cầu của bé. Khoảng 4 tháng, số lần bú có thể giảm xuống còn 4 – 6 lần mỗi ngày, tuy nhiên lượng sữa mẹ trong mỗi lần bú sẽ tăng lên.
Bé được nuôi bằng sữa thay thế nên được cho bú khoảng 6 – 8 lần mỗi ngày, trẻ sơ sinh bắt đầu với 57 – 85g sữa bột cho mỗi lần (tổng cộng khoảng 450 – 680g mỗi ngày). Tương tự với trường hợp trẻ bú sữa mẹ, số lần cho bú sẽ giảm khi bé lớn hơn nhưng lượng sữa thay thế sẽ tăng khoảng từ 170 – 227g/lần.
Sau 4 tháng, hệ tiêu hóa của trẻ đã tương đối hoàn chỉnh, có thể giúp bé tiêu hóa những thức ăn khác ngoài sữa. Do đó, trong khoảng thời gian từ 4-6 tháng tuổi, bên cạnh bú sữa, có thể bắt đầu cho trẻ tập ăn dặm thêm những thức ăn lỏng. Không nên cho trẻ ăn những loại thức ăn đặc. Nó có thể khiến cho bé bị nghẹt thở do cơ thể chưa thích nghi được.
Những lưu ý khi cho trẻ ăn dặm
Không cho trẻ ăn trước 4 – 6 tháng tuổi (tính theo tuổi sinh đủ tháng) vì trẻ cần được hấp thu tối đa nguồn dinh dưỡng từ sữa mẹ, bên cạnh đó trước 4 tháng tuổi, trẻ còn phản xạ đẩy lưỡi chống lại bất kỳ vật gì chạm vào môi (phản xạ này thường mất khi trẻ 4-5 tháng tuổi), nên rất khó trong việc tập trẻ ăn dặm.
Không cho trẻ ăn quá trễ sau 6 tháng vì sẽ làm tăng nguy cơ chậm tăng trưởng ở trẻ. Trẻ dễ từ chối thức ăn đặc và tăng nguy cơ dị ứng thức ăn. Ngoài ra, trong độ tuổi ăn dặm các mẹ cần tìm hiểu kỹ những loại thực phẩm có thể ăn; những loại thực phẩm nên tránh theo khuyến cáo của bác sĩ.
Chăm sóc cho trẻ từ 6 tháng đến 1 tuổi
Khi trẻ từ 6 tháng trở lên, hầu hết các bé đã sẵn sàng để bắt đầu ăn các loại thực phẩm rắn như ngũ cốc cho trẻ sơ sinh và các loại trái cây, rau quả và thịt xay nhuyễn. Cần bổ sung các loại thực phẩm này bởi vì sữa mẹ có thể không cung cấp đủ cho sự phát triển của trẻ.
Từ 6-8 tháng tuổi, tiếp tục cho bé bú mẹ hoặc sữa thay thế từ 3-5 lần một ngày. Bé sẽ bắt đầu bú ít sữa mẹ và thức ăn đặc trở thành nguồn dinh dưỡng chính. Thời điểm này, bạn có thể bắt đầu cho trẻ ăn các loại thực phẩm có nguồn gốc thực vật khác: rau (khoai tây, đậu xanh, cà rốt và đậu Hà Lan) đều là những lựa chọn tốt, chúng nên được nấu chín kỹ và nghiền, trái cây (chẳng hạn như chuối nghiền, bơ, đào, hoặc táo).
Từ 8-12 tháng tuổi, nên tiếp tục cho trẻ bú sữa mẹ hoặc sữa thay thế 3-4 lần/ ngày. Ở độ tuổi này, cần bổ sung thêm các loại thịt hầm, thịt băm vào khẩu phần ăn của trẻ.
Trẻ từ 1-2 tuổi
Khi trẻ được 1 tuổi, nên tăng dần lượng thức ăn dặm, bé sẽ bú hoặc uống ít sữa hơn. Lúc này bé cần được cung cấp nhiều chất dinh dưỡng từ thịt, trái cây, rau; bánh mì và hạt ngũ cốc và nhóm sữa, đặt biệt sữa nguyên kem. Việc này sẽ giúp đảm bảo đầy đủ lượng vitamin và khoáng chất cho trẻ. Sữa mẹ hoặc sữa công thức vẫn là nguồn dinh dưỡng chính cho bé trong suốt năm đầu đời. Do đó ở thời điểm này, sữa vẫn nên chiếm khoảng 70% khẩu phần ăn.
Cần lưu ý rằng trong thời gian này trẻ bắt đầu học cách bò và đi. Vì vậy, chỉ nên ăn ít thức ăn trong 1 bữa ăn. Nhưng sẽ ăn thường xuyên hơn (4-6 lần) trong cả ngày. Các mẹ nên thêm những cử ăn nhẹ ngoài khẩu phần cho trẻ.
Chăm sóc trẻ từ 2 tuổi trở lên
Sau 24 tháng, hầu hết các bé đã mọc đủ răng và cứng chắc hơn giai đoạn 1 tuổi. Lúc này bé không còn ăn cháo, bột nữa mà có thể ăn những thức ăn giống người lớn. Bố mẹ nên cho trẻ ăn cơm cùng gia đình để tạo thói quen tốt trong ăn uống. Các món ăn dành cho bé có thể là cháo đặc, súp đặc, cơm,… Đồng thời vẫn cho trẻ uống sữa ít nhất 1 lần/ngày. Bên cạnh 3 bữa ăn chính cùng gia đình, bạn có thể cho trẻ ăn thêm 2 bữa phụ vào giữa buổi sáng và giữa buổi chiều, bữa phụ giúp trẻ không bị đói, ăn uống ngon miệng hơn, trong bữa phụ này, bạn nên cho trẻ ăn các loại trái cây, sữa, sữa chua để hỗ trợ hệ tiêu hóa.
Trẻ từ 2-5 tuổi cần 25g đạm/ngày tương đương với: 138,9 g thịt bò, 131,6g thịt lợn; 147,1g cá chép, 156,3g trứng gà, 100 – 119g đậu đỗ. Mẹ cần hạn chế các loại nước ngọt có gas. Các món chế biến sẵn như xúc xích, thịt nguội, các loại thức ăn nhanh. Những loại thức ăn này dễ gây béo phì và có rất có hại cho sức khỏe của bé.
Tóm lại, ở bất kể độ tuổi nào, dù là trẻ sơ sinh hay tuổi mẫu giáo thì dinh dưỡng luôn đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển thể chất và tinh thần của bé. Ở mỗi độ tuổi khác nhau, bố mẹ cần thay đổi chế độ ăn hợp lý. Đáp ứng được nhu cầu dinh dưỡng cho bé theo độ tuổi.
Bạn có thể đưa trẻ đến bệnh viện để được hướng dẫn trực tiếp từ bác sĩ
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là địa chỉ thăm khám, điều trị và phòng ngừa các bệnh lý; trong đó có chuyên khoa Nhi – Sơ sinh. Khi thực hiện quy trình thăm khám tại Vinmec, Quý khách hàng sẽ được đón tiếp và sử dụng cơ sở vật chất, hệ thống máy móc hiện đại đi kèm với các dịch vụ y tế hoàn hảo dưới sự chỉ dẫn, tư vấn của các bác sĩ giỏi, được đào tạo bài bản ở cả trong và ngoài nước. Mặt khác, khi sử dụng các dịch vụ y tế của Vinmec, Quý khách hàng còn được đội ngũ y bác sĩ tư vấn về chế độ dinh dưỡng để phòng ngừa và phát triển phù hợp với từng thể trạng của cơ thể.